Việc bắt đầu cái gì đó cũng có nhiều cái khó khăn, viết cũng vậy. Hồi đọc Thu Giang Nguyễn Duy Cần trong Tôi tự học thì đúng giờ cái beng là ngồi vào bàn và học, bỏ mặc mọi người rủ rê chơi bời dù cuộc gặp gỡ đó có thú vị cỡ nào. Đúng giờ là ngồi vào học, hồi đó không vướng bận bởi thiết bị điện tử, thiết bị di động nên chắc học tập trung lắm. Hay Ronaldo thì đúng giờ mấy chục năm theo cái thời khoá biểu, ăn, tập đá bóng, … y như đúc. Bạn đến chơi nhà cũng kệ cho tự chơi, phải hoàn thành cái thời khoá biểu riêng rồi. (Cái này bạn mình kể vì mình không biết bóng đá bóng đánh gì ráo). Rồi đối chiếu lại bản thân mình xem có được cái thói quen như vậy chưa, có rồi thì chuyện viết hay chỉ là vấn đề thời gian.

Viết khó vì người ta tưởng ai cũng viết được (học từ lớp 1 tới giờ không lẽ không viết được). Nhưng có người hành văn thì muốn đọc, có người lại nuốt không vô. Có người viết sự thật mà ai cũng không tin, có người thêu thêu dệt dệt thì tin đứ đừ. Có người toàn chửi mà người ta bu vô mê mệt, có người toàn học thức mà có mấy ai hưởng ứng đâu. 

Viết khó vì người biết viết và người viết được cách nhau kiến thức, còn người viết được và người viết giỏi cách nhau kinh nghiệm. Khi thấu đáo, khi trải qua, khi am tường, tự dưng chơi với chữ như không, không còn khó khăn chọn lựa nữa. Khi đọc sách, tự khắc biết ai có tính hài hước bẩm sinh, ai cố tỏ ra hài hước, ai sống trong mơ mộng và ai ráng nhắm mắt lại để thả mình trôi. 

Viết khó vì viết lúc nông lúc sâu, nông với người này sâu với người nọ, đó còn gọi là đối tượng đọc. Khi viết ôm mộng viết cho tất thảy mọi người, thành ra viết cho không ai cả. Người mới viết thường vướng lỗi này, mà người viết lâu không để ý cũng mắc phải sai lầm này. 

Viết khó vì ai cũng muốn nói hết bao nhiêu ý, tinh tuý trong đầu hay trong quá trình tìm hiểu ra, ít ai chịu gom lại hay bỏ bớt. Thêm thì dễ mà rút trích là khó. Việc khó hơn nữa là tỉa lại, thay thế câu từ, thay thế cấu trúc hay cách dẫn dắt. Nói xa chút thì viết đã khó, làm công việc edit còn khó hơn. So sánh editor giỏi và chưa giỏi như việc có giúp biến con vịt thành con thiên nga sau khi edit hay không, có giúp giữ trọn vẹn ý tứ của người viết mà còn nâng tầm cách viết lên hay không. Bao nhiêu là thứ. 

Nhưng 

Viết dễ nếu chịu đọc nhiều. Mở càng rộng càng dễ phát huy. Mở kiến thức, mở văn phong, mở quan điểm, mở khả năng sáng tạo, mở khả năng quan sát, càng có nhiều “đồ chơi” càng dễ cho ra “món mới”. Thử nhiều món chắc sẽ có món ngon, món hợp. 

Viết dễ nếu chịu quan sát. Việc dễ nhất đầu tiên có thể làm là quan sát những người mình thích văn của họ, lối sống của họ, lĩnh vực nghiên cứu của họ, sở thích của họ. Quan sát và để ý cách họ dùng, mỗi người có vốn từ vựng khác nhau và cách hành văn khác nhau tuỳ vào nơi họ sống, quan điểm tính tình của họ và các mối quan hệ xung quanh họ. Nhìn nhiều nhìn lâu nhìn sâu sẽ thấy. Quan sát rồi bắt chước. Không có gì phải xấu hổ khi bắt chước ai đó. Hãy xem các ca sĩ, người mẫu, nhà khoa học, các nhà phát minh đại tài, có ai không từng bắt chước? Đến khi thuần thục, tự cá tính và quan điểm riêng sẽ dẫn bạn ra một màu sắc khác, không còn là sự copy. 

Viết dễ nếu chịu luyện viết. Môn nào cũng vậy, không luyện mà chỉ đứng nhìn nhìn thì bao giờ mới khá! 10,000 giờ là số giờ tối thiểu để master 1 môn nào đó, nghe thì nhiều chứ nếu ngồi vào viết thì mới biết là … quá xá nhiều. Bạn hãy thử cho mình 1 chủ đề rồi viết liên tù tì 20 bài chỉ về chủ đề đó xem bạn biết được đến đâu và có thể biến hoá đến đâu. Hồi xưa mình chọn “green” rồi ngày nào cũng viết cái gì đó xanh xanh. Hết cây xanh, tóc xanh, nguồn gốc màu xanh đến lối sống xanh, luân xa màu xanh, những bức hình ngẫu nhiên sắp đặt màu xanh, … Riết ghét màu xanh luôn haha. 

Viết dễ nếu chịu publish. Bài viết để khen mình ên sao bằng chê tập thể hehe. Đem ra mới thấy các bước thất bại của mình, viết không ai đọc 😛 Nhưng không đem ra thì còn lâu mới biết cần cải thiện điều gì. Hồi xưa mình viết bài nào cũng xài hình minh hoạ là Iron man, tới một dạo nọ một số người nhận ra, thấy cũng vui. Mà một dạo là cũng … một năm. Bây giờ dễ, có thể viết bất kỳ đâu, không thích Facebook thì viết trên Tumblr, LinkedIn. Không viết tiếng Việt thì viết tiếng Anh, Medium đều có. Hay có điều kiện thì nuôi 1 cái blog riêng, rồi sẽ chịu siêng năng chăm chút ngày ngày. 

Đừng chờ nữa, hôm nay là một hôm thật đẹp, để bắt đầu ngồi viết!

– Kiều Hải Yến –